Zei ik eindelijk een afspraak af, koos ik eindelijk voor mezelf en dan voelde ik me daarna rot. Het schuldgevoel stak de kop op. Een schuldgevoel dat me flink bezig hield. Mijn hoofd maakte overuren. Hierdoor zou ik bijna mijn antwoord weer terugdraaien, zodat ik van het vervelende gevoel af zou zijn.
Schuldgevoel is een niet aangeboren emotie. Je hebt het als kind geleerd doordat iemand zei dat je iets niet mocht doen of iemand niet mocht benadelen. In de basis is je schuldig voelen heel nuttig. Gezond schuldgevoel ontstaat als reactie op een situatie waarin jij je eigen normen schendt. Je hebt iets gedaan en dat gedrag heeft in jouw ogen de ander geschaad. Het schuldgevoel zorgt ervoor dat je jouw ‘fout’ kunt herstellen of dat je ervoor kunt kiezen het in de toekomst anders aan te pakken.
Eerst leg ik het onderscheid tussen schuldbesef en schuldgevoel uit.
Schuldbesef gaat over een reële (echte) schuld. Je hebt dingen gedaan waar je nu niet meer achter staat Je hebt bijvoorbeeld iemand uitgescholden, gekleineerd, gepest, bedreigd, voor schut gezet etc. Je hebt een “verkeerde” beslissing of keuze gemaakt. Het heeft te maken met je eigen beoordeling over de handelingen die je zelf hebt gedaan. Je kunt dit een gezond schuldgevoel noemen : “Wat ik gedaan heb was niet goed maar ik kan het herstellen”.
Het schuldgevoel werkt iets anders. Je hebt namelijk niet te maken met een reële schuld. Een schuldgevoel ontstaat omdat jij zelf de verantwoording hebt genomen voor iets wat je niet waar hebt kunnen maken. Je hebt jezelf iets opgelegd. Normen, waarden en overtuigingen van jezelf spelen hier een rol in. Het is minder concreet dan schuldbesef. Het schuldgevoel komt naar boven in situaties waarin je denkt dat je iets verkeerd hebt gedaan, terwijl je intentie er niet op was gericht iemand opzettelijk pijn te doen of te kwetsen.
Dit is voor iedereen weer anders. Uit onderzoek is gebleken dat de volgende drie valkuilen ten grondslag liggen aan een schuldgevoel.
1 Je hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
2 Je stelt hoge eisen aan jezelf.
3 Beperkende gedachten en overtuigingen spelen een rol.
In dit artikel ga ik in op de eerste reden.
Er zit vaak een prachtige eigenschap onder het schuldgevoel. Een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Maar aan iedere kwaliteit zit ook een valkuil verbonden. Je kunt je namelijk ook TE verantwoordelijk voelen. Je kunt je bijvoorbeeld verantwoordelijk voelen of verantwoordelijkheid nemen voor dingen die jouw verantwoordelijkheid niet zijn.
Het kan zijn dat je je verantwoordelijk voelt voor het geluk van iemand anders. Dit is meestal niet realistisch. Maar mensen kunnen je wel het gevoel geven dat jij verantwoordelijk bent voor hun geluk door bijvoorbeeld aan te geven dat ze het zonder jou niet redden of dat ze je echt nodig hebben. Zij maken jou verantwoordelijk voor hun geluk, terwijl dit jouw verantwoordelijkheid niet is. Het is hun eigen verantwoordelijkheid.
Als je voor jezelf kiest, kies je dus niet voor het geluk van de ander. Je hebt de gedachte dat jij de veroorzaker bent dat iemand anders niet gelukkig is. Hierdoor voel jij je schuldig.
Als je dan een keer voor jezelf kiest kun je het gevoel krijgen dat je jezelf moet gaan verdedigen. Er kunnen dan ook elle lange verhalen volgen met excuses en uitleg als je een keer ‘nee’ zegt in de hoop dat de ander het begrijpt en je de ander niet kwetst. Dit hoeft helemaal niet! Je mag gewoon voor jezelf kiezen! Jij bent net zoveel waard als ieder ander.
En als de ander dat niet vindt, is het dan wel een gezonde relatie? Is het geven en nemen in balans? Ja? Helemaal prima. Is je antwoord :’Nee’, dan is het misschien handig om hier verder naar te kijken.
En hoe kun je nu ‘nee’ zeggen zonder schuldgevoel? Lees de volgende tips.
Bekijk voor jezelf of jij degene bent die verantwoordelijk is voor het probleem. Is het ECHT jouw verantwoordelijkheid of MAAK jij het jouw verantwoordelijkheid. Of ligt de verantwoordelijkheid bij iemand anders.
Even een voorbeeld ter illustratie. Een vriendin vroeg laatst of haar dochter een middagje bij mij kon spelen, omdat zij erg omhoog zat en geen oppas had. Het kwam mij niet uit. Nu kan ik haar probleem mijn probleem maken door mezelf in allerlei bochten te wringen, zodat haar dochter alsnog bij mij kan spelen. Dat heb ik niet gedaan. Ik heb gezegd: Sorry, het kan helaas niet, het komt niet uit. En die vriendin heeft een andere oplossing gezocht en gevonden. Het bleef haar verantwoordelijkheid. En hierdoor voelde ik mij niet schuldig toen ik had gezegd dat het niet uitkwam.
Het kan zijn dat niet iedereen blij is als jij je grens aangeeft, met als gevolg dat jij je schuldig gaat voelen. Maar bedenk, wat is je intentie. Zeg je ‘nee’ omdat je de ander opzettelijk pijn wilt doen of wilt kwetsen? Nee? Dan heeft het schuldgevoel geen enkel nut.
Wat zou jij denken als iemand ‘nee’ antwoord op een verzoek van jou? Lig jij er dan nachten van wakker? Nee? Waarom zou je dan wel nachten wakker liggen als je zelf ‘nee’ zegt.
9 van de 10 keer is de ander zich helemaal niet bewust van hetgeen jij je schuldig over voelt. Het is iets wat in jouw hoofd een eigen leven leidt en steeds groter wordt gemaakt. De ander is vaak de situatie al vergeten. Schuldig voelen is in dat geval zonde van je energie.
Ik hoor graag of je iets hebt aan de tips.
Je schuldig voelen betekent niet dat je schuldig bent!
Heb jij ook last van schuldgevoel en wil je hier vanaf? Laat mij je helpen. Je bent altijd welkom om een afspraak te maken voor een gratis kennismakingsgesprek. Ik kijk uit naar jouw mail!
Warme groet,
Denise
PS Je kunt altijd een afspraak maken voor een gratis kennismakingsgesprek voor lifecoaching.
PPS Heb je iets gehad aan dit artikel of wil je reageren?
Stuur dan je reactie naar info@roskencoaching.nl.
Meer informatie over individuele coachtrajecten, klik hier.
